Rozważania o różańcu III

Jerzy Szyran OFMConv

 FORMY I STRUKTURA MODLITWY RÓŻAŃCOWEJ

      Tradycja i czasy współczesne wprowadziły do różańca wiele form jego wspólnego i indywidualnego odmawiania. Można, zatem odmawiać go wczesnym rankiem, podążając do pracy, czy w gronie rodziny celebrować swoiste nabożeństwo liturgiczne.

 1. Rytm odmawiania różańca w rodzinie

Wspólne odmawianie różańca w rodzinie może odbywać się na kilka sposobów:

• codzienne odmawianie jednej części;
• codzienne odmawianie jednej tajemnicy.

Obie formy mogą być, poprzedzone odczytaniem ewangelicznego opisu rozważanej tajemnicy. Modlitwie różańcowej winien przewodniczyć ojciec lub matka, angażując do recytacji poszczególnych tajemnic pozostałych członków rodziny. Najlepiej na wspólną modlitwę przeznaczyć porę wieczorną, gdy wszyscy członkowie rodziny są już w domu. Wtedy wszyscy gromadzą się przed domowym ołtarzem lub innym świętym wizerunkiem (np. ikoną), i głośno recytują modlitwę, kończąc ją przepisanymi modlitwami w celu uzyskania odpustu.

Za odmówienie jednej części różańca w kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, w pobożnym stowarzyszeniu można zyskać odpust zupełny, spełniając uprzednio następujące warunki:

• intencja otrzymania odpustu;
• stan łaski uświęcającej;
• brak przywiązania do grzechu, nawet powszedniego;
• przyjęcie Komunii świętej w dzień zyskania odpustu;
• modlitwa w intencjach papieża.

Za odmówienie różańca prywatnie można zyskać odpust cząstkowy, spełniając następujące warunki:

• intencja zyskania odpustu;
• stan łaski uświęcającej;
• modlitwa w intencjach papieża.

Tego rodzaju odpust można zyskać kilka razy w ciągu dnia, za każdym razem, gdy odmówi się kolejną część różańca.

 2. Struktura modlitwy różańcowej

     Całość różańca składa się z czterech części:

• tajemnice radosne: Maryja prowadzi człowieka ku radości, która przepełnia Wcielenie i niejasną zapowiedź odkupienia rodzaju ludzkiego.  Centrum tej radości leży w osobie Jezusa Chrystusa – Słowa (por. J 1,1nn), które stało się ciałem[1];
• tajemnice światła: Maryja, poza obecnością w Kanie Galilejskiej (por. J 2,3), pozostaje niemal zupełnie niewidoczna (por. Mk 3,31-35; J 2,12). Jednak Jej rola, jaką odegrała w Kanie znaczy całą Jej obecność w Misterium Chrystusa. Napomnienie, które daje podczas wesela w Kanie (por. J 2,5) jest zapowiedzią świadectwa Ojca, które dał w dniu przemieniania na górze Tabor (por. Mk 9,7). Słowa Maryi w Kanie stają się więc swego rodzaju centrum wszystkich tajemnic światła[2];
• tajemnice bolesne: w uniżeniu Chrystusa objawia się nie tylko autentyczną miłość Boga do człowieka, ale i samo znaczenie człowieka. Uniżenie Chrystusa (por. Flp 2,8) odkrywa wielkość człowieczeństwa odkupionego i wywyższonego. Wraz z Maryją człowiek odbywa drogę na Kalwarię i wraz z Nią staje u stóp krzyża (por. J 19,27), otrzymując Ją za Matkę[3];
• tajemnice chwalebne: ożywiają w pielgrzymującym ludzie nadzieję na wieczną szczęśliwość, ku której zmierza człowiek[4].

Podczas modlitwy różańcowej każda tajemnica powinna być zapowiedziana, jako zwiastun pewnej sceny, na której winna się skupić uwaga modlących się osób. Wraz z zapowiedzią dobrze jest odczytać stosowny fragment Pisma świętego, by medytacja mogła odnaleźć swe korzenie biblijne i być oparta na słowie Bożym[5]. Zabieg ten uaktywnia wyobraźnię (można sobie wyobrazić medytowana tajemnicę) i pomaga w głębszym odczytaniu treści medytowanej tajemnicy, nie powodując znużenia, gdyż nakłania człowieka do słuchania tego, co mówi Bóg[6].

 3. Modlitewne formuły różańca

     Poszczególne tajemnice różańcowe zawierają w swej strukturze modlitewnej dziesięć „Zdrowaś Maryjo”, których klamrą spinającą jest „Modlitwa Pańska” i doksologia „Chwała Ojcu”.

 3.1. „Modlitwa Pańska”

     Modlitwa „Ojcze nasz” kieruje uwagę modlącego się na Boga i skierowane do Niego prośby, oscylujące wokół idei królestwa Bożego, od którego wszystko bierze swój początek i ku któremu zmierza. „Modlitwa siedmiu próśb” obejmuje swym zasięgiem wszystkie najistotniejsze sprawy ludzkiego życia, zarówno w wymiarze duchowym, jak i materialnym. Wskazuje ona na zaangażowanie człowieka w sprawy Pana. Człowiek na wzór Chrystusa (por. Łk 2,49) po synowsku dba i zabiega nieustannie o zjednoczenie z Bogiem[7].

     Modlitwa „Ojcze nasz” jest modlitwą prośby (por. Łk 11,2-4), w której po odniesieniu do Adresata modlitwy (inwokacja „Ojcze nasz”) następują prośby o charakterze hołdu:

• święć się imię Twoje;
• przyjdź królestwo Twoje;
• bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi.

Cztery kolejne prośby ukazują drogi dojścia do Boga i poddają ludzką nędzę Jego łasce:

• chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj;
• odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom;
• nie wódź nas na pokuszenie;
• zbaw nas ode Złego[8].

„Ojcze nasz” jest modlitwą synów Bożych, którzy otrzymali darmowy dar przybrania. Wymaga to od człowieka nieustannego nawracania się i nowego życia.

Modlitwa „Ojcze nasz”, jak uczą Ojcowie Kościoła, jest modlitwą podstawową, w której streszcza się cała Ewangelia i wszystkie zapowiedzi proroków Starego Testamentu, którzy ukazywali Boga, jako Ojca swego ludu. Stąd stanowi ona wzór modlitwy doskonałej, którą wspólnota dzieci Bożych wielbi i błaga swego Ojca o stosowne dobra oraz od niej zaczyna każdą inną formę modlitwy[9] ().

Modlitwa „Ojcze nasz” jest modlitwą dzieci, które proszą swego Ojca o dobro. W życiu rodzinnym modlitwa ta nabiera znaczenia, gdy pobudzone Bożą miłością dzieci uwielbiają, przepraszają i proszą Ojca, by ich rodzina i dom stały się miejscem wypełnienia się „siedmiu próśb”, by w ten sposób w ich życiu zakrólował Bóg.

Każda medytowana tajemnica prowadzi człowieka do Ojca, do którego Chrystus każe zwracać się w słodkiej zażyłości „Abba, Ojcze” (Rz 8,15; Ga 4,6). To Bóg-Ojciec czyni z ludzkości wspólnotę braterską, opartą na miłości w jednym Bogu-Miłości. „Modlitwa Pańska” leżąca u podstaw medytacji różańcowej, czyni z niej modlitwę o wymierza eklezjalnym[10].

 

3.2. „Pozdrowienie Anielskie”

     W skład „Pozdrowienia Anielskiego” wchodzą słowa Archanioła (por. Łk 1,28), św. Elżbiety (por. Łk 1,48) oraz słowa dodane przez tradycję Kościoła, zawarte w inwokacji skierowanej do Maryi, wyrażającej prośbę o Jej macierzyństwo dla pielgrzymującego Ludu Bożego. W tej inwokacji rozbrzmiewa także idea Boga, który jest wzorem wszelkiego ojcostwa i macierzyństwa na ziemi i On sam wybrał Matkę dla swego Syna.

     Powtarzanie kolejnych „Zdrowaś Maryjo” stawia człowieka w postawie zachwytu wobec Boga, rozradowania, zdumieniu i uznaniu dla największego w historii świata cudu. Centralnym punktem „Pozdrowienia Anielskiego” jest imię Jezus, które często podkreśla się przez dodawanie tzw. dopowiedzeń, nawiązujących do rozważanej tajemnicy[11].

     Dopowiedzenia mają na celu jeszcze głębsze wejście w medytowaną treść tajemnicy: „…owoc żywota Twojego Jezus, któregoś Ty, o Matko, zrodziła…”; „który zostawił nam siebie w Eucharystii…”; „który cierpiał za nas na krzyżu…”; „który zesłał nam swego Ducha…,” itp.

     W wielu wspólnotach podczas odmawiania różańca śpiewa się „Pozdrowienie Anielskie” z akompaniamentem gitary.

 3.3. „Chwała Ojcu…”

     Chrystus prowadzi człowieka do Ojca w Duchu Świętym, stąd każda tajemnica kończy się doksologią. Każdy, kto trzyma się drogi wytyczonej przez Chrystusa, zawsze staje wobec misterium Trójcy Świętej, której należy się chwała, uwielbienie i dziękczynienie[12].

    Hymn chwały wznoszący się do Trójcy Świętej, jako owoc medytacji i dziękczynienia za dar Jezusa Chrystusa, który jest centralną postacią całego różańca, kończy każdą tajemnicę.

 3.4. Akt strzelisty

      Zwyczajowo po każdej tajemnicy dodaje się akt strzelisty „O mój Jezu” zainspirowany objawieniami Matki Bożej w Fatimie, który wyraża modlitwę o osiągnięcie specyficznych owoców konkretnej tajemnicy, dzięki czemu różaniec będzie mógł trafniej wyrazić swój związek z życiem chrześcijańskim[13].

 4. Skupienie i cisza

     Istotnym elementem różańca są chwile ciszy, które wspomagają podejmowaną medytację. Chwile milczenia winny mieć miejsce po zapowiedzi poszczególnych tajemnic i proklamacji słowa Bożego. Chwile te sprzyjają skupieniu i pomagają głębiej wejść w kontemplację poszczególnych wydarzeń zbawczych[14].

   *  *  *

     Modlitwa różańcowa wprowadza rodzinę chrześcijańską w ducha kontemplacji, kierując jej uwagę na sprawy Pana, w których zawarte są ich wszystkie trudy dnia codziennego. Małżonkowie ofiarują wszystkie swe sprawy w modlitwie, zawierzają je Chrystusowi przez ręce Matki, której wzrok zawsze jest utkwiony w oblicze Boga w Trójcy Świętej Jedynego.