Sakrament chorych – pomoc Kościoła osobom chorym i w podeszłym wieku
Z duchową pomocą chorym i cierpiącym przychodzi Kościół w sakramencie chorych, który z ustanowienia Chrystusa stał się przedłużeniem Jego zbawczej działalności. Chrystus bowiem wielokrotnie okazywał zrozumienie i łączył się w bólu i cierpieniu z osobami chorymi. Wiele razy również dokonywał cudów, by chorzy mogli odzyskać utracone zdrowie i siły (por. Mt `14,34-36; Mk 6,53-56; Łk 6,6-11; J 9,1-41). Chrystus jednak nie ogranicza swej cudotwórczej mocy jedynie do uzdrowienia ciała, dotyka swą zbawczą mocą całego człowieka, uzdrawiając go fizycznie i duchowo. W sakramencie chorych zatem dokonuje się spotkanie człowieka chorego z uzdrawiającym Chrystusem (por. Rz 8,17; Kol 1,25; 2Tm 2,11-12; 1P 4,13), który mając moc zbawienia i podźwignięcia chorego, zaprasza do wspólnoty ze sobą i współuczestnictwa w Jego zbawczym cierpieniu. On biorąc na siebie wszystkie ludzkie słabości (por Iz 53,4-5), prowadzi człowieka ku dniu Paschy, która jest ostatecznym zwycięstwem nad cierpieniem i śmiercią, które przecież są nieodłącznymi elementami choroby. Chrystus zmartwychwstały napełnia ludzkie cierpienie nadzieją życia wiecznego w królestwie swego Ojca.
Dziś w dniu wspomnienia NMP z Loureds – miejsca, gdzie tak wiele osób doznało mocy Bożej na ciele i duszy, warto poddać refleksji znaczenie i działanie tego sakramentu, który w tych dniach w wielu Polskich kościołach, udzielany jest osobom chorym i w podeszłym wieku.
Istota sakramentu chorych
Sakrament chorych jest jednym z siedmiu sakramentów ustanowionych przez Chrystusa i jest on ratunkiem i podźwignięciem ciężko chorej osoby. Sakrament ten umacnia chorego na czas szczególnej próby i pozwala mu odkrywać w chorobie jej głęboki sens zbawczy, który wypływa z Odkupieńczego cierpienia Chrystusa. Przez ten sakrament chory łączy się z cierpiącym i zmartwychwstałym Chrystusem w zwycięstwie nad bólem i śmiercią oraz zyskuje nadzieję życia wiecznego.
Po swoim zmartwychwstaniu i wniebowstąpieniu Chrystus posyła Kościołowi swego Ducha, który udziela mu nowego życia i w Nim nieustannie podtrzymuje. Pneuma Christijest objawiany człowiekowi poprzez różnego rodzaju celebracje liturgiczne oraz sakramentalne znaki. Człowiek przyjmując sakramenty Kościoła doświadcza w swoim życiu mocy Ducha Świętego, który umacnia go w sakramentalnej łasce, oczyszcza i przemienia. W sakramencie chorych zatem rola Ducha Świętego sprowadza się do umocnienia jego ufności w Boga, uzbrojenia przeciw pokusom szatana oraz umacnia człowieka w trwodze konania.
Forma i materia sakramentu chorych
Zasadniczą materią sakramentu chorych jest oliwa z oliwek, pobłogosławiona przez biskupa podczas Mszy świętej krzyżma w Wielki Czwartek i namaszcza się nią tylko chorych w niebezpieczeństwie śmierci. Oliwa należy, obok zboża i wina, do podstawowych artykułów żywnościowych, którymi Bóg karmił swój lud (por. Pwt 11,14). W starożytności oliwa służyła do namaszczania ciała (por. Am 6,6; Est 2,12), by odświeżyć i uczynić na nowo sprawnymi mięśnie człowieka (por. Ez 16,9). Od dawna były znane właściwości lecznicze oliwy, którą zalewano rany (por. Iz 1,6; Łk 10,34). Z tych racji oliwa zawsze była postrzegana jako znak Bożego błogosławieństwa (por. Pwt 7,13; Jer 31,12) lub zbawienia, gdy dawana jest człowiekowi w obfitości oraz szczęścia ostatecznego (por. Jl 2,19; Oz 2,24). Ze względu na swój przyjemny zapach, oliwa jest również symbolem radości, przyjaźni i miłości (por. Prz 27,9; Pnp 1,3; Ps 45,8). Człowiek na znak żałoby odmawiał sobie jej używania (por. Dn 10,3; 2Sm 12,20). W sakramencie chorych oliwa jest znakiem łask Ducha Świętego, którego chory w namaszczeniu doświadcza w sposób niemal namacalny. Sam obrzęd namaszczenia poprzedzony jest modlitwą, w której szafarz sakramentu wskazuje na umacniającą rolę Ducha Świętego.
Przez wiele wieków sakrament ten był postrzegany jako „ostatnie namaszczenie” czy „sakrament umierających” (por. BF VII, 515-516). Funkcjonowała jednak także nazwa, która obowiązuje we współczesnej teologii „namaszczenie chorych” (por. BF VII, 513, 517). Położenie akcentu na pomoc, jaką Kościół niesie człowiekowi w zagrożeniu jego życia, by Przeciwnik nie zdołał zawładnąć jego duszą, wprowadzając w serce człowieka zwątpienie i odrzucenie Boga (por. 1P 6,8). Dzięki wzmocnieniu sakramentalnym namaszczeniem, człowiek może pokładać ufność w Bożym miłosierdziu w dzień ostatniego tchnienia. Po Vaticanum II wraz ze zmianą nazewnictwa, została poddana reformie także sama formuła obrzędu namaszczenia, by mocniej ją skorelować z Jk 5,15:
„Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie»„.
(Obrzędy Sakramentu Chorych, nr 174).
Sakrament chorych umacnia, daje pokój i odwagę, by człowiek był w stanie przezwyciężyć wszystkie trudności związane z ciężkim stanem chorobowym lub słabościami starości. Obecny w sakramencie Duch Święty dodaje ufności i wiary w Boga oraz umacnia przeciw pokusom zniechęcenia i trwogi przed śmiercią. To umocnienie ma doprowadzić przede wszystkim do uzdrowienia ducha oraz ciała. Umocnienie i podźwignięcie dotykają przede wszystkim wymiaru duchowego człowieka i podnoszą cierpienie człowieka na wyższy poziom. Namaszczenie w swojej najgłębszej istocie dotyczy całego compositum humanum i jako takiego obdarza sakramentalną łaską.
Czy sakrament uzdrawia?
Prawdziwe uzdrowienie człowieka polega na odnalezieniu sensu cierpienia i choroby, które Chrystus przez swoje zmartwychwstanie przemienił w dobro zbawienia. Sakrament chorych także uwalnia od grzechów (por. Jk 5,15), o ile chory nie jest w stanie skorzystać ze spowiedzi sakramentalnej. Łaska sakramentu chorych daje:
- siłę i dar głębszego zjednoczenia z męką Chrystusa – osoba cierpiąca może przynosić owoce przez upodobnienie się do odkupieńczej śmierci Chrystusa (por. KKK 1520-1521);
- przynosi pociechę duszy chorego i umacnia, wzbudzając w niej wielką ufność w miłosierdzie Boże – sprawia to, że chory łatwiej znosi wszelkie dolegliwości związane z chorobą;
- celebracja sakramentu chorych jest modlitwą całego Kościoła – Kościół wstawia się za chorym, prosząc wszystkich świętych o modlitwę do Boga, chory zaś ze swej strony może ofiarować swe cierpienia za cały Kościół (por. KKK 1522);
- przygotowanie do przejścia – dopełnia rozpoczęte na chrzcie dzieło upodobnienia się człowieka do misterium śmierci i zmartwychwstania Chrystusa (por. KKK 1523).
Sakrament chorych przychodzi z pomocą ludzkiej słabości i starczej niedołężności. Osoba dotknięta cierpieniem znajduje w nim umocnienie i jednoczy się w swoim bólu z Chrystusem cierpiącym na drzewie krzyża za zbawienia świata. Stąd namaszczenie chorych jest szczególną pomocą, jaką Kościół ofiaruje człowiekowi w godzinie jego choroby lub przejścia do domu Ojca.
***
Sakrament chorych – dar Chrystusa dla cierpiącego człowieka. Korzytając z tego daru, człowiek staje wobec Chrystusa, który obarczył się naszym cierpieniem i na drzewia krzyża odkupił także ludzki ból i chorobę, by nadać jej nowy – zbawczy wymiar.